Ile kosztuje rozwód?

Rozwód to koszt. Nie tylko psychiczny, bo rozpad wieloletniego związku to zawsze ogromny ładunek stresu dla wszystkich zaangażowanych, ale również taki bardziej przyziemny, dający się wyrazić w złotówkach. W niniejszym wpisie przybliżę temat wydatków związanych z procesem rozwodowym.

Na szczęście nie ma wielu rodzajów wydatków związanych z rozwodem. Aczkolwiek jest to jedno z pierwszych pytań, jakie klienci zadają podczas konsultacji w kancelarii. Wydatki te możemy podzielić na dwa rodzaje: związane z samym procesem sądowym oraz związane z powierzeniem sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi. Pierwsze są regulowane przez obowiązujące przepisy, w tym w szczególności ustawę z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.). Drugie wynikają wyłącznie z zawartej z klientem umowy o prowadzenie sprawy.

Wydatki związane z procesem sądowym.

Na dzień dobry trzeba się liczyć z opłatą od pozwu rozwodowego. To kwota 600 zł. Opłaca ją na konto właściwego sądu okręgowego małżonek składający pozew. Pozwany małżonek jest zwolniony z tej „powitalnej” opłaty. Oprócz opłaty od pozwu nie unikniemy również konieczności uiszczenia zaliczki na opinię biegłych – Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (OZSS). Sąd z pewnością sięgnie po ich opinię, jeśli rozwodzący się małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. Jaki to koszt? Średnio ok. 550 zł. To są dwie najważniejsze opłaty związane z samym procesem. Ponadto załącznikami do pozwu są skrócone akty stanu cywilnego – przede wszystkim akt małżeństwa i akty urodzenia dzieci. Każdy odpis to wydatek 22 zł. Pozostałe koszty są znacznie lżejsze dla naszej kieszeni (wydatki związane ze stawiennictwem świadków, koszt kserokopii dowodów i odpisów dla przeciwnika). Co istotne, sąd na koniec procesu (w wyroku) orzeknie o tym, jak strony mają się podzielić skumulowanymi na dystansie całego postępowania kosztami (najczęściej nakazuje małżonkowi pozwanemu zwrot powodowi połowy opłaty od pozwu, czyli 300 zł, oraz połowę uiszczonej zaliczki na biegłych, 275 zł, tak, by obie strony poniosły koszt procesu po równo). Jeśli sprawę przegramy, to sąd nie dość, że nałoży na nas obowiązek uiszczenia wszystkich poniesionych w sporze wydatków, to jeszcze będziemy musieli oddać przeciwnikowi koszt ustanowienia przez niego pełnomocnika (stawki te są regulowane przez dwa rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – jedno poświęcone radcom prawnym, drugie adwokatom).

Istnieje również możliwość ubiegania się przez stronę o zwolnienie z kosztów. Stosowny wniosek może zostać złożony już razem z pozwem, dzięki czemu nie będzie konieczności uiszczania na samym początku opłaty od pozwu. Sąd, już po złożeniu pozwu, rozstrzygnie, czy zwolnienie nam przysługuje, i wówczas obciąży wszystkimi kosztami Skarb Państwa albo zobowiąże powoda do uzupełnienia brakującej opłaty. O zwolnienie od kosztów lub konkretnych wydatków można ubiegać się również w toku samego procesu.

Wydatki związane z powierzeniem sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi.

Poza powyższymi wydatkami ściśle związanymi z toczącym się procesem doliczyć należy honorarium profesjonalnego pełnomocnika (radcy prawnego lub adwokata). Wynagrodzenie za prowadzenie sprawy określa umowa podpisana z klientem. Stawki są bardzo zróżnicowane. Jak w każdej dziedzinie, i tu z pewnością uda nam się znaleźć pełnomocnika, który podejmie się prowadzenia naszej sprawy za niską kwotę, ale musimy się wówczas liczyć z tym, że to na naszej sprawie dana osoba będzie się dopiero uczyła fachu. Doświadczony pełnomocnik zna się na problemie i sprawnie poprowadzi nas przez meandry tej skomplikowanej kategorii spraw. Jakość, jak zawsze, kosztuje. Uzgodnione z klientem honorarium jest oczywiście wprost uzależnione od stopnia skomplikowania konkretnej sprawy. Nie należy też zapominać, że standardowa umowa przewiduje jednorazowe wynagrodzenie za proces, który nierzadko toczy się latami. Z konieczności muszę również wspomnieć o drobnej, aczkolwiek obowiązkowej (wynikającej z przepisów) opłacie skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (uiszcza się ją na konto urzędu miasta).

Oprócz ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika (tzw. pełnomocnika z wyboru), o którym pisałem przed chwilą, możemy spróbować ubiegać się o pełnomocnika, którego honorarium weźmie na siebie Skarb Państwa (tzw. pełnomocnik z urzędu). Najczęściej sądy (bo to sąd decyduje) przyznają pełnomocnika z urzędu osobom zwolnionym z kosztów sądowych w całości, ale trudna sytuacja materialna nie jest tu jedynym warunkiem.

Ponadto na terenie całej Polski rozsiane są Punkty Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. W nich również możemy zasięgnąć porady, choć prawnicy świadczący w Punktach swoje usługi nie mogą reprezentować w sądzie (udzielają porad jedynie w Punktach). Na sprawie będziemy działać sami. Jest to zawsze jakaś pomoc, szczególnie dla ludzi z trudniejszą sytuacją majątkową.

Oczywiście sprawę możemy prowadzić również sami. Jakie są wówczas różnice w porównaniu do sprawy z udziałem radcy prawnego? Nie ma żadnych. Sąd przeprowadzi te same czynności bez względu na ustanowienie przez stronę pełnomocnika. Istnieje jednak zawsze ryzyko, że jeśli drugi małżonek weźmie radcę prawnego, to będzie w dalece korzystniejszej pozycji. Doświadczony pełnomocnik zna specyfikę danej kategorii spraw i wie, o co zadbać, by niekorzystne decyzje zapadłe pod presją sali sądowej nie odbijały się później przez długie lata czkawką. Inny jest również stosunek zeznających w sprawie biegłych, jeśli strona ma u swego boku fachowca. I na koniec prozaiczna sprawa – strona, która ustanowi pełnomocnika, nie musi stawać na rozprawach, gdyż to on zadba o jej interesy pod jej nieobecność.

Decyzja zawsze jednak należy do klienta.

Mateusz Fonfara

radca prawny

Autor jest specjalistą w zakresie prowadzenia rozwodów i spraw okołorozwodowych (władza rodzicielska, kontakty z dziećmi, podział majątku, alimenty). Swoją praktykę prowadzi w Warszawie oraz Kielcach.

Żadnej z informacji zawartych w witrynie nie należy traktować jako porady prawnej ani oferty świadczenia usług prawniczych, o czym więcej w zakładce „Polityka prywatności i zastrzeżenia prawne”.

czytaj więcej

Niebieska Karta a rozwód.

Małżeństwo niestety nie składa się z samych przyjemnych chwil. Już nawet rota przysięgi małżeńskiej uprzedza małżonków, że z pewnością nadejdą trudniejsze dni. To właśnie one pozwalają stwierdzić, czy powstały związek jest już wystarczająco scementowany, a w konsekwencji – czy przetrwa próbę czasu. Niestety czasem bywa i tak, że proporcja między chwilami szczęścia i trudniejszymi okresami bywa zachwiana na korzyść tych ostatnich.

Co w sytuacji, gdy w małżeństwie pojawia się przemoc? Może ona prowadzić w skrajnych przypadkach do pobicia lub nawet długotrwałego znęcania (zarówno fizyczne, jak i psychicznego). Jej ofiara nie jest jednak pozostawiona na własną rękę, a z pomocą idą wprowadzone w naszym kraju odpowiednie instytucje. Oprócz oczywistych rozwiązań, jak np. zgłoszenie sprawy na Policję, istnieje możliwość założenia Niebieskiej Karty. Procedura ta to kompleksowe narzędzie obejmujące ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.

Objęcie procedurą Niebieskiej Karty nie jest szczególnie skomplikowane (wystarczy wypełnić kilka formularzy). W ramach niej funkcjonariusz Policji (jak również inne podmioty, np. pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, przedstawiciel oświaty oraz członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej) m.in. udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy; organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie; przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa oraz podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w rodzinie, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.

Dowody zebrane w ten sposób mogą okazać się niezwykle cenne na potrzeby procesu rozwodowego, gdy ofiara przemocy będzie domagać się rozwodu z wyłącznej winy współmałżonka stosującego przemoc, a także ułatwić może nakazanie wobec tego małżonka eksmisji w wyroku rozwodowym, która uzasadniona jest tylko wówczas, gdy swym rażąco nagannym postępowaniem małżonek uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Osoba dotknięta przemocą w rodzinie może ponadto żądać, aby sąd zobowiązał do opuszczenia mieszkania członka rodziny wspólnie zajmującego mieszkanie, który swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, przedłożenie Niebieskiej Karty w takim postępowaniu może więc przesądzić o uwzględnieniu wniosku. Co więcej, dowody zebrane w toku procedury (np. obdukcje lekarskie) mogą stanowić podstawę złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, a w konsekwencji prowadzić do skazania domowego agresora.

Jest jednak i druga strona medalu. Jak już wskazałem, procedura Niebieskiej Karty to bardzo cenne źródło dowodów. Również tych źle pojmowanych. Strony, a przede wszystkim sąd muszą zachować czujność. Często niewinni małżonkowie bywają ofiarami bezpodstawnych oskarżeń ze strony skonfliktowanych partnerów, którzy wykorzystują instytucję Niebieskiej Karty dla ukazania się jako ofiary rzekomej przemocy domowej i przedstawienia drugiego małżonka w negatywnym świetle. Aby temu zapobiec, warto zawczasu zadbać o kontrdowody w postaci na przykład nagrań telefonem komórkowym rzekomych awantur wszczynanych przez partnera, by wykazać, że obarczanie małżonka stosowaniem przemocy jest jedynie podłą mistyfikacją.

Mateusz Fonfara

radca prawny

Żadnej z informacji zawartych w witrynie nie należy traktować jako porady prawnej ani oferty świadczenia usług prawniczych, o czym więcej w zakładce „Polityka prywatności i zastrzeżenia prawne”.

czytaj więcej

Małżonek za granicą. Jak przeprowadzić rozwód?

Współcześnie możliwości podróżowania, świadczenia pracy za granicą, realizacji swoich pasji, czy po prostu życia na obczyźnie są szersze niż kiedykolwiek wcześniej. Jest to bardzo kusząca perspektywa, nie tylko z ekonomicznego punktu widzenia. Nie mogą więc dziwić gwałtownie rosnące liczby Polaków osiedlających się za granicą. Znaczna część z nich zostawia w kraju rodzinę. Jak to często bywa, początkowy wyjazd na kilkumiesięczny kontrakt przeradza się w pobyt stały. Niestety rozerwane w ten sposób małżeństwa nie wytrzymują tej próby. Zdarza się, że długa rozłąka skłania małżonka pozostałego w kraju do związania się z kimś nowym. Nierzadko to emigrant zakłada na obczyźnie nową rodzinę. Wówczas jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie postępowania rozwodowego. Pozwoli to uniknąć przeciągających się konfliktów i da każdemu z byłych już małżonków szansę rozpoczęcia nowego życia.

Sprawę rozwodową można przeprowadzić w Polsce lub za granicą. Zdecydowana większość małżeństw decyduje się na pierwszy wariant. Jest on z wielu względów korzystniejszy i dlatego też właśnie jemu poświęcę niniejszy artykuł.

Jeśli małżonkowie są zgodni co do zakończenia istniejącego związku, rozwód zapadnie bez konieczności prowadzenia uciążliwego i przede wszystkim stresogennego sporu na sali sądowej, a samo postępowanie nie powinno trwać dłużej niż kilka miesięcy do roku. Z drugiej strony, jak to zwykle bywa, istniejący między małżonkami konflikt znacznie wpłynie na przebieg samego postępowania.

Sprawy rozwodowe rozpoznawane są w Polsce przez sądy okręgowe. Pozew wnosi się do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania. Jeżeli żadne z małżonków nie mieszka już w okręgu, w którym ostatnio razem mieszkali, to właściwym będzie sąd zgodny z miejscem zamieszkania strony pozwanej. Jeśli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, wówczas właściwym jest sąd zgodny z miejscem zamieszkania powoda, czyli wnoszącego o rozwód. W ostateczności można zwrócić się do Sądu Najwyższego o wyznaczenie sądu właściwego do rozpoznania naszej sprawy.

Sam pozew zasadniczo nie różni się od standardowego, a postępowanie również przebiega podobnie. Trzeba będzie wykazać trwałość i zupełność rozkładu pożycia, rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej i ewentualnie sposobie kontaktów z dziećmi, odnieść się do opinii biegłego (jeśli są dzieci) czy przesłuchać świadków. W razie skonfliktowania małżonków dojdzie żmudny proces wykazywania winy w rozkładzie pożycia. Istnieje również możliwość, pod pewnymi warunkami, przeprowadzenia podziału majątku w ramach postępowania rozwodowego.

A co z koniecznością stawienia się na rozprawie w sądzie? O ile sytuacja wydaje się prosta w odniesieniu do małżonka pozostałego w kraju, o tyle komplikuje się ona w przypadku małżonka mieszkającego za granicą. Co do zasady na rozprawie trzeba się stawić osobiście tylko w przypadku, gdy tego zażąda sąd. W takim przypadku najlepiej ustanowić pełnomocnika, który zatroszczy się o interesy małżonka nieobecnego. Nie uchroni to jednak przed koniecznością stawienia się w sądzie przynajmniej raz (sąd zazwyczaj chce wysłuchać obu małżonków przed wydaniem wyroku). Oczywiście najlepiej przyjeżdżać na każdy wyznaczony termin, by wspólnie z pełnomocnikiem bronić swojego stanowiska. Z kolei jeśli o rozwód wnosi małżonek pozostały w Polsce, a z drugim małżonkiem nie ma kontaktu lub pewnym jest, że nie będzie on się stawiał w sądzie, wówczas możemy wnosić o ustanowienie przez sąd kuratora dla nieobecnego.

Mateusz Fonfara

radca prawny

Żadnej z informacji zawartych w witrynie nie należy traktować jako porady prawnej ani oferty świadczenia usług prawniczych, o czym więcej w zakładce „Polityka prywatności i zastrzeżenia prawne”.

czytaj więcej